11/01/2023
İlkokul öncesi çocuklara anlatır gibi anlatayım. Yine de anlamayacaklar olursa yapabileceğim bir şey yok.
MÖ 219. Roma İmparatorluğunda Cumhuriyet geleli yaklaşık 209 yıl olmuş ve artık Roma Cumhuriyet olarak anılıyor. Cumhuriyet dediğime bakmayın MÖ 509’dan itibaren Roma, elitlerin seçtiği konsüller ve Roma'nın kurucusu olan Romulus'un torunları tarafından oluşturulan senato ile yönetiliyor.
Halkın seçtiği konsülleri, bu gün yere göğe sığdıramadığımız Aristo ve Platon'un “Demokrasi, ayak takımını yönetime getirir.” diye eleştirdiği bir gerçek. Gerçi ayak takımının, kölelerin, asil soydan gelmeyenlerin, göçmenlerin, kadınların vb. oy hakları yok. Ama kısmen de olsa bir demokrasi söz konusu. O günün cumhuriyetini birazda olsa anladıysak, asıl gelmek istediğim konuya geleyim.
O günün ağaları," bu günde olduğu gibi, aklı evveller, tarihin her devrinde olmuşlar." diyorlar ki "Yahu her ne kadar seçimle gelseler de tek konsül, diktatörlük getirir. İktidardakiler seçimlere kadar da olsa kendi bildikleri gibi yaparlar. Meclisin, konsülün yetkilerini kendi ellerinde toplarlar. Kendi başlarına iş yaparlar. İstihbarat sırlarını bizle paylaşmazlar.”
Bu konsülleri ikiye çıkartalım. Bir konsül senatoya karşı darbe yapmaya kalkarsa, alternatif konsül bunu engeller." Süper bir düşünce değil mi? Bu gün, o günlerden yaklaşık 2500 yıl sonra "İki konsül az gelir. Bunun sayısını altıya belki de yediye çıkaralım." diyenler olabilir. Ama durun acele etmeyin. Tarihte yaşanmamış, denenmemiş olay yok gibi. Bir neticesine görelim. Ona göre kanaat getirelim.
Neyse bu aklı evvellerin fikri ağır basıyor. Muhalefette olanlar, "Bizim de ülke yönetiminde sözümüz olacak" diye ısrarla bu modeli savunuyorlar. Ve istedikleri gibi ikinci bir konsül kuruluyor. Bu girizgâhtan sonra MÖ 219 a gelebiliriz.
Bu yılda Afrikalılar, Hannibal komutasında Avrupa’ya geçiyorlar. "Bu günkü açlık sefalet ve ıstırap içindeki Afrikalılar mı?" diye sormayın evet onlar. Geçmişte nasıl zenginlik içinde yaşadıkları, bu günse nasıl sefalete düştükleri başka bir yazının konusu olabilir.
Savaşın başında, savaşı kendi sahasında karşılayan Roma Cumhuriyeti maçı, pardon savaşı kendi sahasında önde götürüyor. Savaşın kesin galibi olarak görülürken, diğer paralel ikinci konsül bu durumdan kendisi de pay almak için, savaşı o ana kadar önde götüren birinci konsülü, ayak oyunları ile alaşağı edip, idareyi hukuk kuralları içinde ele geçiriyorlar. İdareyi alan ikinci konsül "Biz bu Afrikalı yamyamları yeriz be abi" sloganları ile kendi sahasından çıkıp tüm orduyu Hannibal'ın ordusunun olduğu güneye doğru yola çıkarıyor.
Afrikalılar ise güneye gelen ordunun arkasından dolanıp iki puan alarak maçı kazanıyor ve Romanın hezimetine neden oluyorlar. Yani uzun tarihin kısa özeti, Demokrasiyi geliştirmek, güçlendirilmiş parlamenter sistemi getirmek, Diktatörlüğün önünü kesmek ve dahi ne kadar aklı evvelce düşünce ile mantıklı ve olası hareket ettiğini söyleyen zevatlar, Roma’ya tarihteki en büyük hezimetini yaşatıyorlar.
O gün Roma’ya, tarihteki en büyük hezimetini yaşatan ikili sistem yerine bu gün altılı sistem konuşuluyor.
Bu günden o günleri tefekkür ederek şunları sormak geçiyor aklımdan: "Yahu hiç mi tarih okumadınız? Hiç mi ibret almazsınız? Hırslarınız bu kadar mı gözünüzü kör etti? " Geçmişten adam hisse kaparmış... Ne masal şey! Beş bin senelik kıssa yarım hisse mi verdi?
Mehmet Akif ERSOY, diyor ki; "Tarih"i "tekerrür" diye tarif ediyorlar; ibret alınsaydı, tekerrür eder miydi?
Mustafa Süngü
Tarihi Askeri Politik Analiz
